مشخصات آهک هیدراته چیست
آهک هیدراته با فرمول هیدروکسید کلسیم از طریق جذب یون هیدروکسید توسط اکسید کلسیم به وجود می آید. برای هیدراته کردن اکسید کلسیم به آن آب اضافه می شود. مشخصات فنی آهک هیدراته از نظر فیزیکی به صورت پودری سفید رنگ و بدون بوی خاصی است. حمل و نقل و یا انبارداری اهک هیدراته کار دشواری نیست زیرا این ماده با سایر مواد ، واکنش خطرناک و ناگهانی ایجاد نمی کند. اگر آهک هیدراته را با آب ترکیب نماییم ، مایعی شیری رنگ به نام آب آهک بوجود می آید.
جدول مشخصات فنی آهک هیدراته | |
فرمول شیمیایی آهک هیدراته | Ca(OH)2 |
وزن مخصوص | ۷۴٫۰۹۳ گرم بر مول |
چگالی | ۲٫۲۱۱ گرم بر سانتیمتر مکعب |
دمای ذوب | ۵۸۰ درجه سانتیگراد |
قابلیت انحلال پذیری | محلول در آب – گلیسیرین – اسید ها نامحلول در الکل |
انحلال پذیری در آب | ۱٫۸۹ گرم در لیتر (۰ درجه سانتیگراد) ۱٫۷۳ گرم در لیتر (۲۰ درجه سانتیگراد) ۰٫۶۶ گرم در لیتر (۱۰۰ درجه سانتیگراد) |
قلیاییت | ۱٫۳۷ (اولین هیدروکسیل) – ۲٫۴۳ (دومین هیدروکسیل) |
حساسیت مغناطیسی | ۱۰-۶*۲۲٫۰- سانتیمتر مکعب بر مول |
ضریب شکست ماده | ۱٫۵۷۴ |
ساختار کریستالی | کریستال شش ضلعی |
اشتعال پذیری | غیر قابل اشتعال |
اسامی فارسی | آهک هیدراته – آهک آبخورده – آهک مرده |
اسامی انگلیسی | Hydrated lime – Calcium hydroxide – Slaked lime |
آهک هیدراته مرغوب دارای رنگ سفید و حالت پودری یک دست است. خلوص آن می تواند تا ۹۹٫۹۹ درصد هم افزایش یابد که برای مصارف خوراکی و حساس بکار می رود. آهک هیدراته خوراکی نقش تنظیم کننده اسیدیته و نگهدارنده را دارد. هیدروکسید کلسیم در آب خالص نامحلول است و در آبی که دارای حالت یونی باشد تا حدود حل می شود.
Ca(OH)2 → Ca2+ + 2OH
انحلال هیدروکسید کلسیم در آب سبب افزایش پی اچ آب تا ۱۲٫۴ خواهد شد یعنی قلیاییت آن را افزایش می دهد و مایعی به نام آب آهک تولید می کند. آب آهک مایعی نیمه قلیایی با بوی سیمان مانند است که می تواند اثر خورندگی بر برخی فلزات مانند آلومینیوم داشته باشد. در طرف مقابل از فلزاتی نظیر آهن و فولاد در مقال زنگ زدن محافظت می نماید. آب آهک به مرور زمان با جذب گاز دی اکسید کربن موجود در هوا ، شیری رنگ شده و به کربنات کلسیم تغییر حالت می دهد. هر چه میزان قلیایی بودن آب بیشتر باشد ، از انحلال پذیری آهک کاسته می شود.
Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O
مشخصات ساختاری آهک هیدراته
هیدروکسید کلسیم نوعی ساختار پلیمری مانند دیگر فلزات هیدروکسیدی دارد. برای تولید صنعتی آهک هیدراته از طریق ترکیب آهک زنده با فرمول شیمیایی اکسید کلسیم با آب استفاده می نماییم. البته امروزه سیستم هیدراتاسیون هم وجود دارد که با استفاده از بخار آب جوش ، قادر است آهک با خلوص بالاتری تولید نماید. ناخالصی های احتمالی ایجاد شده در محصول نهایی به صورت کربنات کلسیم ، نمک های منیزیمی و آهن هستند.
CaO + H2O → Ca(OH)2
همچنین در روش آزمایشگاهی تولید آهک هیدراته ، محلول آبدار کلرید کلسیم با کاستیک سودا (سدیم هیدروکسید) ترکیب می شود. نوع معدنی هیدروکسید کلسیم که در طبیعت یافت می گردد ، پورتلندیت نام دارد که بسیار کمیاب بوده و فقط در برخی مناطق آتشفشانی و سنگ ها و صخره های دگردیسی شده وجود دارد.
انحلال پذیری هیدروکسید کلسیم در دمای ۷۰ درجه سانتیگراد تقریبا نصف انحلال پذیری آن در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد است. علت این اتفاق نادر ، ویژگی گرمازا Exothermic بودن انحلال آهک هیدراته است که به اصل لوشاتلیه هم معروف است.
هیدروکسید کلسیم ماده خطرناکی برای انسان نیست اما باید از خوردن آن به شدت پرهیز نمود. همچنین بخارات برخواسته از آن ممکن از در افراد حساس ، سبب ایجاد تحریکات و حساسیت چشم ، گلو و بینی شود.
منابع:
https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Calcium-hydroxide#section=Safety-and-Hazard-Properties
https://en.wikipedia.org/wiki/Calcium_hydroxide
https://www.healthline.com/health/calcium-hydroxide
https://www.britannica.com/science/calcium-hydroxide