کاغذ یکی از مهم ترین و پر مصرف ترین محصولات مورد مصرف در هر جامعه ای است. در حال حاضر به دلایل مختلف از جمله فشار تحریم ها و نیز نداشتن توجه کافی به تولید کنندگان این محصول ، صنعت کاغذ سازی کشور حال و روز خوشی ندارد. مسئله حائز اهمیت این است که ایران دارای صنعت تولید کاغذ می باشد و در صورت بها دادن به این صنعت در داخل کشور ، مشکلات این صنعت تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.
با توجه به آنکه صنعت کاغذ سازی در کشور بیشتر از صد سال پیش راه اندازی شده است اما به دلیل عدم بومی سازی آن ، پیشرفت چندانی نداشته و در زمینه مواد اولیه و ماشین آلات نیازمند واردات از خارج کشور می باشد. بر اساس آماری در سال ۱۳۹۸ منتشر گردید با وجود اینکه جندین کارخانه تولید کاغذ در ایران وجود دارد ، تقریبا کل کاغذ مورد نیاز از طریق واردات تامین شده است. راه حل جلوگیری از فروپاشی صنعت کاغذ سازی کشور ، چیزی جز حمایت از آن و نیز استفاده از مواد اولیه تولید داخل نخواهد بود.
مصرف مواد اولیه داخلی در تولید کاغذ
بیشتر موادی که در تولید کاغد استفاده می شود ، مواد شیمیایی و معدنی هستند که به وفور در ایران تولید می گردد. در صورت استفاده از این مواد اولیه علاوه بر اینکه می توان به وضعیت تولید کاغذ را در ایران نتیجه مطلوبی رساند ، همچنین باعث ایجاد اشتغال فراوان و دائمی در دیگر بخش های تولیدی نیز خواهد شد. کاغذ یکی از پر مصرف ترین محصولات مصرفی در جهان است ، بنابراین در صورت تبدیل شدن به تولید کننده آن ، مزایای اقتصادی بیشماری برای کشور خواهد داشت. اکنون به معرفی برخی مواد اولیه مصرفی در این صنعت که قابلیت تولید در داخل کشور را دارند می پردازیم.
سود مایع
سود مایع نام مخفف سود سوز آور با فرمول ساختاری هیدروکسید سدیم است که یک از محصولات صنایع پتروشیمی محسوب می گردد. سود مایع که در کشور ما به مقدار زیادی تولید می شود به میزان فراوان در تولید کاغذ کاربرد دارد. چندین تولید کننده سود مایع در ایران مشغول به فعالیت هستند که هم نیاز صنایع داخلی را تامین نموده و هم اینکه مقادیر زیادی به خارج از کشور صادرات دارند. بنابراین تامین سود مایع صنایع کاغذ سازی برای تولید کنندگان سود مایع کار دشواری نیست و تنها باید هماهنگی درستی صورت گیرد.
آهک
آهک به صورت خام یا فراوری شده ، یک پر کننده اصلی در تولید کاغذ است. خوشبختانه ایران دارای معادن فراوان سنگ آهک و کارخانجات متعدد فراوری آن می باشد. ایران دارای حجم عظیمی از مواد معدنی می باشد در نتیجه تامین آن در داخل کشور بسیار به صرفه تر از واردات آن خواهد بود. حجم تولید آهک در کشور به حدی زیاد است که مقدار زیادی هم به کشور های همسایه صادر شده و برای کشور درامدزایی دارد. امروزه به دلیل وجود تجهیزات مناسب در صنعت ، امکان تولید هر نوعی از آهک از قبیل آهک هیدراته و آهک زنده برای کارخانجات کاغذ سازی در کشور امکان پذیر است.
کربنات کلسیم
کربنات کلسیم هم ماده ای شبیه به آهک بوده و نقش پر کننده در تولید کاغذ را دارد. کربنات کلسیم بسیار ارزان قیمت بوده و در صورتی که به هر میزان جایگزین دیگر مواد اولیه تولید کاغذ شود ، هزینه تولید را به شکل چشمگیری کاهش می دهد. کربنات کلسیم کاغذ سازی به صورت فراوانی در کشور ما وجود داشته و می توان نیاز این صنعت را به طور کامل تامین نمود. حتی امروزه کارخانجات تولید کاغذ سنگ که پودر کربنات کلسیم را جایگزین استفاده از چوب نموده اند نیز در ایران جهان در حال تاسیس هستند. چنانچه از این محصول ایرانی در کاغذ استفاده شود ، هزینه تولید آن بسیار کاهش یافته و جنبه رقابتی مناسبی برای کاغذ تولید داخل ایجاد خواهد شد.
سولفات آلومینیوم
سولفات آلومینیوم یک ماده شیمیایی پر مصرف است که کاربرد های مختلفی در تولید کاغذ دارد. خوشبختانه ایران بزرگترین تولید کننده سولفات آلومینیوم در منطقه بوده و علاوه تامین نیاز داخلی ، به کشور های همسایه نیز صادرات دارد. با توجه به اینکه فاضلاب کارخانجات تولید کاغذ وارد محیط زیست می شود ، اهمیت تصفیه پساب و حذف مواد سمی از آن اهمیت فراوانی دارد. سولفات آلومینیوم یکی از ماثر ترین مواد تصفیه کننده آب بوده و قادر است بیشتر آلاینده های زیست محیطی را حذف کند. بعلاوه از سولفات آلومینیوم ایرانی می توان جهت تنظیم ترکیبات آنیونی کاغذ و ایجاد خواص آبگریزی پلیمر رازین استفاده نمود.
ارزش اقتصادی کاغذ
کاغذ صرفا برای تولید کتاب و دفتر استفاده نمی شود بلکه مصارف گوناگون فراوانی همچون تولید پول ، روزنامه ، بسته بندی ، دخانیات ، کارتن ، کاغذ دیواری ، عکاسی ، مواد کامپوزیت و صنایع خوراکی مصرف می شود. با وجود این همه کاربرد کاغذ ، متاسفانه به دلیل عدم حمایت مناسب از تولید کننده داخلی ، نیازمند واردات کاغذ از خارج هستیم که این امر زیان فراوانی بر اقتصاد ایران دارد.
از طرفی مشاغل بسیار مختلفی وابسته به صنعت کاغذ سازی هستند که با فعال شدن آن می توان اشتغال زایی گسترده ای ایجاد نمود. اگرچه تولید کاغذ نیاز به تکنولوژی پیشرفته ای ندارد اما هر کاری محتاج حمایت نهاد های حکومتی است و تا مدیریت قوی و کارآمد در کار نباشد نمی تواند انتظار پیشرفت خاصی داشت. حکومت از طریق بها دادن به صنعت کاغذ سازی همچون کنترل واردات ، پیشتیبانی مالی ، واردات تجهیزات و ماشین آلات بروز و بازار سازی می تواند کشور را در واردات این محصول به خود کفایی برساند.