کلسیفیکاسیون

کلسیفیکاسیون چیست

کلسیفیکاسیون یا کلسیفیه که در زبان انگلیسی به صورت Calcification است در اثر تجمع ترکیبات کلسیم در اعضاء و بافت های بدن ایجاد می گردد. کلسیم یکی از عناصر ضروری در بدن انسان است که نقش های مختلفی نظیر ساخت و تقویت استخوان و اسکلت بدن و بهبود عملکرد سیستم عصبی دارد. اصولا عناصر معدنی نظیر کلسیم می توانند به صورت توده هایی در بافت های نرم بدن از جمله پروستات ، رحم ، پستان ، رگ ها و دریچه قلب و مفاصل مختلف رسوب کرده و عملکرد عادی بدن را مختل نمایند. بیماری کلسیفیکاسیون همانطور از نام آن مشخص است به دلیل رسوب ترکیبات کلسیمی در بدن ایجاد می گردد. اما چرا به بیماری کلسیفیته دچار می شویم؟ برخی عوامل همچون کمبود ویتامین کا K یا مصرف بیش از حد ویتامین دی D و یا ضعف بدن در جذب کلسیم توسط استخوان موجب می شود غلظت کلسیم آزاد در بدن افزایش یافته و سایر ارگان های بدن را درگیر نماید.

کلسیفیکاسیون رایج ترین علت ایجاد گرفتگی عروق می باشد. بر اساس تحقیقات انجام شده ، بهترین روش جلوگیری از ابتلا به بیماری کلسیفیه ، تامین کلسیم مورد نیاز بدن را از طریق مواد غذائی به جای دریافت آن از مکمل های و قرص های مختلف است. اگر به هر دلیلی از مکمل های کلسیمی استفاده نماییم ، احتمال ایجاد کلسیفیکاسیون در اندام های مختلف بدن را تا ۲۲ درصد افزایش می دهیم.

این مشکل در سالمندان بیشتر است چون افراد مسن به مرور دچار ضعف و پوکی استخوان می شوند به همین دلیل ، پزشکان مصرف مکمل های کلسیمی نظیر قرص کربنات کلسیم را برای آنها تجویز می کنند. اما با توجه به اینکه استخوان بدن سالمندان توان کمتری در جذب کلسیم دارد ، بنابراین کلسیم اضافی در دیگر بافت های بدن ، بخصوص رگ ها و مفاصل تجمع یافته و سبب ابتلاء به کلسیفیکاسیون می گردد. بنابراین پزشکان برای افراد سالمندی که نیاز به مصرف مکمل کلسیمی دارند ، همزمان مکمل های دیگری مثل ویتامین دی D3 و ویتامین کا K هم تجویز می کنند. ویتامین کا به دلیل خاصیت ضد انعقاد خون ، با تقویت ماتریکس استخوانی از طریق فعال کردن استئوکلسین ، مانع از ایجاد توده های کلسیم در عروق و سایر بافت های نرم می شود.

علل ابتلاء به بیماری کلسیفیه

شاید مهم ترین علت ایجاد این مشکل ، عوامل وراثتی و استعداد بیولوژیکی افراد باشد. هنوز هیچ علت دقیق و حتمی برای ایجاد کلسیفیکاسیون توسط پزشکان یافت نشده است اما عواملی وجود دارد که شانس ابتلاء به آن را افزایش می دهد. برخی از این عوامل عبارتند از:

• اولین عامل ، سن است زیرا جذب کلسیم توسط استخوان ها در افراد مسن کاهش می یابد و کلسیم سرگردان در بافت های دیگر رسوب می کند.
• مصرف خود سرانه مکمل های کلسیم ، ویتامین دی و ویتامین های گروه کا K اثبات شده ترین عامل ایجاد این مشکل است.
• استعمال دخانیات یکی از عوامل موثر بر گرفتگی کلسیمی رگ های خونی قلب و مغز می باشد.
• ابتلاء به بیماری هایی مثل نارسایی کلیه و مشکلات غدد پاراتیروئید هم دیگر عامل کلسیفیته شدن می تواند باشد.
• داروهای کاهش میزان کلسترول خون ، تنظیم فشار خون و درمان های هورمونی می توانند عملکرد بدن را در مقابل مدیریت کلسیم مختل نمایند.

انواع کلسیفیکاسیون

کلسیفیکاسیون پستان

کلسیفیه پستان حاصل از ایجاد توده کلسیمی در بافت پستان است. علامت آن به شکل توده های بسیار ریزی هستند که با لمس کردن قابل تشخیص نیستند بلکه به شکل نقطه های ریز سفید رنگ در آزمایش ماموگرافی قابل روئت می باشند. کلسیفیه سینه معمولا خوش خیم بوده و سرطانی نیست و بعد از دوران یائسگی شروع به ظاهر شدن می کند. اما این امکان هم وجود دارد که این ذرات به هم متصل شده و توده ای نامنظم را بوجود بیاورند که منجر به سرطان پستان خواهد شد.

این مشکل به دو گونه اصلی زیر تقسیم بندی می شود:

• ماکرو کلسیفیکاسیون

ماکرو کلسیفیه معمولا در نیمی از خانم های بالای ۵۰ سال ایجاد می شود و در این رده سنی مسئله بسیار رایجی است. اما تنها ۱۰ درصد خانم های کمتر از ۵۰ سال با آن مواجه می شوند. ماکرو کلسیفیکاسیون به توده های خوش خیم غیر سرطانی گفته می شود که فقط از طریق انجام آزمایش ماموگرافی قابل تشخیص است. این نوع توده ها نیاز به درمان ندارند.

• میکرو کلسیفیکاسیون

میکرو کلسیفیه اگر به صورت توده متراکم و به شکل آمورف باشد جزء علائم سرطان سینه است. این نوع کلسیفیه در آزمایش ماموگرافی به صورت رسوبات به هم پیوسته دیده می شود و باید آزمایشات لازم را روی آن انجام داد.

کلسیفیکاسیون قلبی

اکثر بیماری های صدری نظیر نارسائی قلبی ، گرفتگی رگ ها و سکته در اثر کلسیفیکاسیون شریان کرونری و دریچه های قلب ایجاد می شود. گرفتگی های کلسیمی به دلیل محدود کردن جریان خون ، از دیگر بیماری ها مثل کلسترول بالا ، پر فشاری خون و دیابت خطرناک تر می باشد. این مشکلات در اثر رسوب کلسیم در رگ ها ایجاد می شود. با افزایش سن ، میزان رسوبات کلسیمی درون رگ بیشتر می گردد و می تواند سبب گرفتگی جزئی یا کلی رگ ها شود. درمان گرفتگی رگ ها و دریچه قلب از طریق بالن و فنر داخل رگ ها و یا تعویض رگ و دریچه های قلبی می باشد.

کلسیفیکاسیون رحم و تخمدان

کیست تخمدان معمولا از نوع کلسیفیه است و در اکثر موارد از نوع خوش خیم و بی خطر به حساب می آیند. این احتمال وجود دارد که در اثر عوامل مختلفی مانند ضربه یا ایجاد فشار ، کیست تخمدان پاره شده و دچار خونریزی و درد شود. تشخیص نوع و اندازه کلسیفیکاسیون تخمدان و رحم تنها بوسیله آزمایش سونوگرافی امکان پذیر است. با توجه به اینکه ترکیبات مختلفی در لوله رحم و کیست تخمدان وجود دارد ، پزشکان از طریق عکس برداری سی تی اسکن و MRI می توانند نوع کلسیفیه را مشخص کنند.

کلسیفیکاسیون بیضه و پروستات

بیضه و پروستات در مردان جزء بافت های نرم غیر استخوانی محسوب می شود بنابراین اگر ترکیبات کلسیم در آن رسوب کند به کلسیفیکاسیون پروستات و بیضه تبدیل خواهد شد. تشخیص کلسیفیه بیضه و پروستات توسط آزمایش سونوگرافی صورت می گیرد. این نوع کلسیفیته مانند دیگر انواع آن در بیشتر مواقع خوش خیم و بی خطر است اما کسانی که سابقه بیضه نزول نکرده (نهان بیضگی) دارند باید حتما اقدام به شناسایی و درمان آن کنند چون امکان ایجاد سرطان بیضه وجود دارد. از جمله علل بوجود آمدن کلسیفیکاسیون بیضه و پروستات می توان به عفونت های باکتریایی ، گرفتگی رگ های اطراف محل و بیماری هایی همچون واسیکولیت و سل اشاره نمود.

کلسیفیکاسیون تیروئید

ممکن است این سوال برای شما پیش آمده باشد که ندول کلسیفیه تیروئید چیست و آیا کشنده است یا بی خطر؟ همان طور که در بخش های قبلی گفتیم ، درصد بالایی از کلسیفیه در بخش های مختلف بدن ، بی خطر هستند. بر اساس آمار موجود فقط ۱۲ درصد از افرادی که به ندول تیروئید مبتلا می شود در معرض سرطان قرار دارند. در مورد تیروئید هم دو نوع کلسیفیه میکرو و ماکرو وجود دارد که باید مورد آزمایش قرار گیرد و تنها از روی اندازه این عارضه نمی توانیم به خوش خیم یا سرطانی بودن آن پی ببریم.

پزشکان بعد از پیدا کردن ندول کلسیفیه تیروئید در آزمایش سونوگرافی ، برای نمونه گیری و انجام آزمایشات تکمیلی ، از روش بیوپسی سوزنی برای انجام بررسی پاتولوژیک استفاده می کنند. حتی اگر نوع بدخیم آن باشد باز هم نیازی به نگرانی نیست زیرا درمان های موثری برای آن وجود دارد.

کلسیفیکاسیون کلیه

شاید آشنا ترین نوع این عارضه ، کلسیفیه کلیه باشد زیرا همان سنگ کلیه است که همه ما با آن آشنا هستیم. سنگ کلیه یک بیماری دردناک حاصل از رسوب کلسیم در کلیه و ایجاد توده با سایز های مختلف است که به دلیل فشار زیاد بر مجاری کلیه ، دردناک می باشد. در صورت وخیم بودن این بیماری ، امکان ایجاد نارسایی کلیه و در نهایت از کار افتادن آن وجود دارد.سنگ کلیه انواع گوناگونی از قبیل سنگ کلسیمی ، اسید اوریکی و سیتئینی دارد و در اثر عوامل مختلفی همچون عفونت ادراری ، گرفتگی مجاری ادرار و تنگی حالب بوجود می آید. درمان های موجود که برای کلسیفیکاسیون کلیه تجویز می شود به ترتیب ، نوشیدن فراوان آب و مایعات ، امواج الکترومغناطیس و در نهایت عمل جراحی است.

درمان کلسیفیکاسیون

کلسیم یک عنصر بسیار فراوان در جهان است و در بدن انسان به میزان زیادی وجود دارد. همین عامل سبب می شود که کلسیفیکاسیون به اشکال مختلف آن در بافت های بدن اکثر افراد وجود داشته باشد. خبر خوب این است که در اکثر موارد این توده ها کاملا بی خطر و خوش خیم هستند و نیاز به انجام هیچ گونه درمانی ندارند. در صورت یافتن این توده ها ، باید به پزشک متخصص مراجعه نمود تا آزمایشات لازم و نمونه برداری انجام دهد. در این آزمایشات ، سه عامل مهم مورد بررسی قرار می گیرد که عبارتند از:

• محل و بافتی که توده های کلسیم در آن رسوب کرده اند
• خطراتی که این توده برای بدن دارد
• علت ایجاد کلسیفیه (وراثت ، عفونت ، دارو یا گرفتگی عروق)

بعد از مشخص شدن نتایج آزمایش ، پزشک با توجه به نوع کلسیفیته اقدام به درمان از طریق دارو یا اعمال جراحی می نماید. مثلا در درمان کلسیفیه کلیه (سنگ کلیه) ، داروهای ادرار آور و موادی برای اسیدی کردن ادرار تجویز می شود. و یا برای درمان کلسیفیه تاندون و عضلات ، اگر درد یا گرفتگی ایجاد کرده باشد ، از دارو های ضد التهابی استفاده می کنند.