کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم چه تفاوت و شباهتی دارند؟

شباهت کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم

کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم دو ماده معدنی و شیمیایی بسیار شبیه به هم هستند. این دو ماده از نظر فیزیکی و شیمیایی شباهت های بسیار زیادی با هم دارند و در برخی موارد حتی کاربرد های مشترکی نیز دارند. در این مطلب به بررسی اینکه کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم چه تفاوت و شباهتی دارند می پردازیم. همانطور که از نام این ماده مشخص است ، کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم هر دو حاوی مقادیر زیادی یون کلسیم هستند که باید در فرمول شیمیایی آنها موجود باشد. دومین نکته که اهمیت زیادی دارد این است که هیدروکسید کلسیم از فراوری کربنات کلسیم تولید می شود و راه دیگری برای تولید آن وجود ندارد.

از جمله مهم ترین شباهت های کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم این است که هر دو ماده در آب قابلیت انحلال ندارند. همچنین هر دو خاصیت قلیایی دارند و برای خنثی سازی اسید های بکار می روند. شباهت کاربردی آنها هم در این است که کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم در صنایع ساختمانی و کاغذ سازی کاربرد گسترده ای دارند. برای تولید هیدروکسید کلسیم باید ابتدا کربنات کلسیم را پس از استخراج از معادن سنگ ، در کوره های آهکپزی و در دمای بسیار بالایی حرارت دهیم. پس از پخت ، آن را با آب ترکیب می نماییم تا هیدروکسید کلسیم که با نام آهک هیدراته یا آهک شکفته شده هم شهرت دارد بدست آید.

جدول مقایسه فنی و شیمیایی کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم

تفاوت کربنات کلسیم و هیدروکسید کلسیم

تفاوت شیمیایی

با وجود شباهت های زیاد این دو ماده به هم ، تفاوت هایی نیز دارند. اولین و مهمترین تفاوت آنها از نظر فرمول شیمیایی است. فرمول مولکولی کربنات کلسیم به صورت CaCO₃ شکل گرفته در حالی که آهک هیدراته (هیدروکسید کلسیم) دارای فرمول شیمیایی Ca(OH)₂ می باشد. این دو ماده همچنین به لحاظ سایر فاکتور های شیمیایی همچون وزن مخصوص ، چگالی ، ساختار کریستالی ، دمای ذوب و جوش با هم تفاوت دارند.

تفاوت فیزیکی

کربنات کلسیم یک سنگ معدنی است که به اشکال مختلفی نظیر سنگ آهک ، سنگ مرمر ، گچ ، آراگونیت ، کلسیت و گرانیت در معادن سنگ یافت می شود. کلسیم کربنات به صورت سنگ و صخره‌ی معمولا سفید رنگ در طبیعت وجود دارد ولی ممکن است رنگ آن به دلیل وجود ناخالصی های مختلف ، به سایر رنگ ها هم تمایل پیدا کند. اما هیدروکسید کلسیم که از حرارت دهی کلسیم کربنات و سپس شکفته شدن آهک زنده با فرمول اکسید کلسیم تولید می شود به صورت پودری سفید رنگ است.

تفاوت در تولید

کربنات کلسیم یک ماده معدنی است که به دو روش شیمیایی و بیولوژیک در طبیعت بوجود می آید. این ماده در اثر انباشت و رسوب بقایای موجودات دریایی همچون مرجان ها ، حلزون ها و پلانگتون ها تولید می شود. همچنین از طریق دگرگونی شدن دیگر سنگ های موجود در طبیعت هم بوجود می آید. تولید کربنات کلسیم در پوسته کره زمین نیاز به صدها هزار سال زمان دارد. اما هیدروکسید کلسیم در طی چند روز یا حتی چند ساعت از طریق فرایند های پخت و هیدراتاسیون تولید می گردد. نکته قابل توجه این است که فرایند تولید هیدروکسید کلسیم از کربنات کلسیم قابل برگشت می باشد یعنی می توان هیدروکسید کلسیم را با انجام فرایند های شیمیایی ، دوباره به کربنات کلسیم تبدیل نمود.

تفاوت در کاربرد

کربنات کلسیم منبع مهم تامین کلسیم برای انسان و حیوان است. بسیاری از داروها و مکمل های غذائی حاوی کلسیم از کلسیم کربنات تولید می شود در حالی که هیدروکسید کلسیم ماده ای خوراکی نیست و نمی توان آن را برای تولید مواد غذائی مصرف نمود. یکی از ویژگی های کربنات کلسیم این است که می توان آن را در سایز های مختلف از سنگ و کلوخه گرفته تا پودر کربنات کلسیم میکرونیزه تولید و مصرف نمود که همین موضوع سبب شده طیف وسیعی از کاربرد و موارد مصرف را داشته باشد. این محصول در صنایع ساختمانی ، کشاورزی ، تولید محصولات شیمیایی ، تولید خوراک دام و طیور ، تولید لاستیک ، پلاستیک ، چسب ، رزین و کاغذ کاربرد دارد.

هیدروکسید کلسیم هم ماده ای بسیار پر مصرف است و از آن در صنایع ساختمانی ، ضدعفونی اماکن مختلف از جمله مراکز پرورش دام و طیور و آبزیان و خنثی سازی اسیدها استفاده می شود. در صنعت ذوب آهن و فولاد سازی ، آهک هیدراته را برای سرباره گیری و خالص سازی سنگ آهن بکار می برند.